تا حالا فکر کرده‌اید چرا هر سنگی داستانی متفاوت دارد؟
زمرد با رنگ سبزش، حس زندگی می‌بخشد؛ یاقوت با درخشش خیره‌کننده، نشانی از شور درونی است؛ فیروزه آرامش‌بخش است؛ عقیق گرما و پایداری می‌آورد؛ درّ نجف، نماد پاکی شناخته می‌شود؛ شرف الشمس رازهایی حک‌شده در خود دارد و حدید اثری از استواری و قدرت درون است.
اگر کنجکاوید تا خواص این گوهرها را کشف کنید، همراه ما بمانید و اطلاعاتی متفاوت از این نوشته در سایت جواهر رضوی به دست آورید.
1.سنگ زمرد
سنگ زمرد از جمله قدیمی‌ترین گوهرهای شناخته شده در تمدن‌های بشری است. رنگ سبز خوش رنگ آن، نماد شادابی و زندگی شمرده می‌شود. سختی زمرد بین عدد هفت و هشت در مقیاس موهس قرار می‌گیرد و همین موضوع تا حدی مقاومت این سنگ را هنگام تراش نشان می‌دهد. البته نباید از شکنندگی‌اش غافل شویم؛ زیرا درون آن رگه‌های ریز و ناهمواری‌هایی وجود دارد که ممکن است در برابر فشار زیاد باعث ترک خوردگی شوند.
برخی باورهای قدیمی، زمرد را گوهر عشق و دوستی می‌دانستند. گاهی هم از تاثیر مثبت روی دستگاه گردش خون سخن گفته شده است. هرچند این موارد پشتوانه علمی فراگیری ندارند، اما افراد زیادی در فرهنگ‌های مختلف به خاطر همین عقاید به زمرد توجه می‌کرده‌اند. در دوران باستان بر این باور بودند که وجود زمرد می‌تواند حس نجابت و همراهی را بالاتر ببرد. در متون دینی هم به آن اشاره شده و حتی بعضی‌ها نقل کرده‌اند که زمرد سنگی بوده که در تاج پادشاهان ارزش بالایی داشته است.
برای جواهرات نقره، ترکیب زمرد سبز با رنگ نقره‌ای، ظاهر چشم نوازی پدید می‌آورد. هنگامی که جلای درست و تراش ماهرانه داشته باشد، انگشترهای زمردی یا آویزهای نقره زمرد، جذابیت خیره کننده‌ای عرضه می‌کنند. افزون بر آن، پاکیزه نگه داشتن زمرد امری مهم است؛ چون اگر روغن یا هر مایع دیگری در شیارهایش نفوذ کند، ممکن است جلوه‌اش را تیره کند یا از شفافیت سنگ بکاهد.
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم درباره این سنگ در جدول زیر آورده شده است.
|
| توضیحات |
| قدمت تاریخی | از قدیمی‌ترین گوهرهای با ارزش در تاج پادشاهان و متون دینی. |
| رنگ و نماد | سبز خوش‌رنگ، نماد شادابی و زندگی. |
| سختی و شکنندگی | سختی 7-8 موهس، اما شکننده به دلیل رگه‌ها. |
| باورهای قدیمی | نماد عشق، دوستی و نجابت؛ تاثیر مثبت بر گردش خون (بدون پشتوانه علمی). |
| مراقبت و نگهداری | استفاده از مواد شوینده قوی، شفافیت را کاهش می‌دهد. |
2. سنگ یاقوت
یاقوت را اغلب با رنگ‌های قرمز یا کبود می‌شناسند. این گوهر از خانواده کراندوم محسوب می‌شود که سختی بسیار بالایی دارد. همین درجه سختی، تراش یاقوت را چالش برانگیز می‌کند و از سوی دیگر، استحکام خوبی به آن می‌دهد. نمونه‌های معروف یاقوت سرخ، درخشش خیره کننده‌ای به همراه دارند و از گذشته تا به امروز، کالایی گرانبها به حساب می‌آیند.
یاقوت قرمز در برخی از فرهنگ‌ها نماد فروزش احساسات یا شور زندگی شمرده شده است. باورهایی وجود دارد که این گوهر مراقبت روحی پدید می‌آورد و نشانه‌ای از اشتیاق عاشقانه و قلب پر حرارت است. در روزگاران کهن برخی جنگجویان برای دل گرمی یا بالا بردن اعتماد‌به‌نفس خود، تکه‌ای یاقوت همراه داشتند. البته این داستان‌ها بیشتر در دنیای باورهای مردمی قرار می‌گیرند و نمی‌توان تأیید علمی برایشان یافت.
یاقوت کبود یا همان سفایر نیز جلوه ویژه‌ای دارد. گاهی رنگ آن میان آبی پررنگ تا کمرنگ متغیر است و همین تنوع رنگی باعث محبوبیتش شده است. در ساخت جواهرات نقره، بیشتر از یاقوت کبود برای انگشترهای مزین یا گردنبندهای کلاسیک استفاده می‌شود. افرادی که دوست دارند تمایل به رنگ سرد را در زیورآلات نقره ببینند، اغلب از این نوع یاقوت بهره می‌برند.
در مراقبت از یاقوت، بهتر است همیشه سطح آن را از ضربه و حرارت بسیار زیاد دور نگه داریم. هرچند مقاومت سنگ بالاست، اما تغییر ناگهانی حرارت یا ضربات محکم، می‌تواند به تراش یا لبه‌های یاقوت آسیب رساند. بنابراین هنگام شستن ظروف با آب خیلی داغ یا بردن جواهر در محیط کاملاً سرد، احتیاط لازم است.
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم درباره این سنگ به شرح زیر است:
| سنگ یاقوت | توضیحات |
| رنگ و خانواده | یاقوت با رنگ‌های قرمز و کبود شناخته می‌شود و از خانواده کراندوم است. |
| سختی و استحکام | سختی بالا، تراش آن را چالش‌برانگیز کرده و استحکام خوبی به آن می‌دهد. |
| نماد و باورها | یاقوت قرمز نماد شور، احساسات و اشتیاق عاشقانه؛ یاقوت کبود نماد آرامش. |
| کاربرد در جواهرات | یاقوت کبود در انگشترها و گردنبندهای نقره با تم رنگ سرد محبوب است. |
| مراقبت و نگهداری | دوری از ضربه و تغییرات ناگهانی حرارت برای حفظ تراش و لبه‌های یاقوت. |
3. سنگ فیروزه
فیروزه، سنگی به رنگ آبی تا سبز آبی است که در صنعت زیورآلات نقره بسیار به چشم می‌خورد. از گذشته، استان خراسان (به‌ویژه نیشابور) یکی از مهم ترین خاستگاه‌های فیروزه دانسته شده است. فیروزه نیشابور، بین طرفدارانش مشهور است و برخی آن را درخشان ترین و پرطرفدارترین نوع فیروزه می‌شمارند.
از دوران باستان، فیروزه را نشانه ای از آرامش روحی می دانستند و گاهی می‌گفتند این سنگ برای محافظت از چشم زخم مناسب است. باز هم باید یادآور شد که چنین باورهایی بیشتر فرهنگی و سنتی‌اند و نباید انتظار داشت همه این موارد در منابع علمی تایید قطعی داشته باشد. بااین‌حال، بخش بزرگی از علاقه مردم به فیروزه، ریشه در همین داستان‌ها دارد.
برای تمیز کردن فیروزه، بهتر است از دمای بالا یا مواد شوینده قوی پرهیز کرد. اگر مواد شوینده قوی روی سطحش پخش شوند، امکان دارد لایه ظاهری آن دچار تغییر رنگ شود. برخی افراد برای جلای بهتر، کمی روغن زیتون بر سطح فیروزه می‌مالند تا ضمن حفاظت در برابر خشکی و ترک، رنگ سنگ نیز زیباتر به نظر برسد.
در هنر نقره، سنگ فیروزه اغلب در انگشترهای مردانه و زنانه استفاده می‌شود. گاهی هم به شکل نیم ست یا دستبند به کار می‌رود. رنگ دلنشین آن در ترکیب با رنگ نقره‌ای، نمای شاداب و جذابی پدید می‌آفریند.
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم درباره این سنگ عبارتند از:
| سنگ فیروزه | توضیحات |
| رنگ و خاستگاه | فیروزه به رنگ آبی تا سبز آبی؛ خاستگاه مهم آن نیشابور در خراسان است. |
| باورها و نمادها | نماد آرامش روحی و محافظت از چشم زخم. |
| مراقبت و نگهداری | پرهیز از دمای بالا و مواد شوینده قوی؛ استفاده از روغن زیتون برای جلای بهتر. |
| کاربرد در جواهرات | استفاده در انگشترهای مردانه و زنانه، نیم‌ست‌ها و دستبندهای نقره‌ای. |
4. سنگ عقیق
عقیق از پرآوازه ترین سنگ‌های نیمه قیمتی است. تنوع رنگی عقیق شگفت‌انگیز بوده و شامل قرمز، نارنجی، سبز، خاکستری، و حتی سیاه می‌شود. بافت لایه‌لایه و گاه رگه دارش، جلوه‌ای زیبا دارد و همین ویژگی است که این سنگ را نزد گوهرشناسان و هنرمندان نقره ساز محبوب کرده است.
محصول پیشنهادی : انگشتر عقیق سرخ مردانه و زنانه
در فرهنگ‌های گوناگون، عقیق را نماد استواری و پشتکار می‌دانستند. گاه اشاره شده که این سنگ، فرد را از سختی‌های روحی دور می‌کند. همچنین روایات و داستان‌های کهن اسلامی و ایرانی، بر استفاده از انگشتر عقیق برای محافظت در برابر اتفاق های ناخوشایند تاکید دارند. هرچند این موضوع ریشه در باور فرهنگی دارد و علمی نیست، اما بر محبوبیت آن افزوده است.
ساخت انگشتر عقیق، حرفه‌ای قدیمی در ایران محسوب می‌شود. تراش مناسب عقیق و قرار دادن آن در رکاب نقره، جلوه‌ای گرم و گیرا می‌آفریند. برای این کار باید سنگ را با در نظر گرفتن کیفیت طرح رگه‌ها و رنگ دلخواه، تراش داد. اگر تیرگی یا ناخالصی سنگ در بخش مرکز قرار داشته باشد، ممکن است هنگام انگشترسازی به مشکل بخوریم.
نگهداری از سنگ عقیق، ساده‌تر از بسیاری از سنگ‌های دیگر است. چون ساختار محکمی دارد و کمتر پیش می‌آید که در برابر حرارت یا ضربه خفیف آسیب ببیند. با این حال، بهتر است هنگام کارهای سنگین که برخوردهای احتمالی رخ می‌دهد، جواهر را کنار بگذاریم تا خط‌و‌خشی روی سنگ عقیق ایجاد نشود.
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم سنگ عقیق در جدول زیر آورده شده است:
| سنگ عقیق | توضیحات |
| رنگ و ویژگی‌ها | تنوع رنگی شامل قرمز، نارنجی، سبز، خاکستری و سیاه؛ بافت لایه‌لایه و رگه‌دار. |
| باورها و نمادها | نماد استواری و پشتکار؛ محافظت در برابر سختی‌های روحی و اتفاقات ناخوشایند. |
| کاربرد در جواهرات | استفاده در انگشترهای نقره؛ تراش مناسب برای جلوه گرم و گیرا. |
| مراقبت و نگهداری | مقاوم در برابر حرارت و ضربه خفیف؛ پرهیز از استفاده هنگام کارهای سنگین. |
5. سنگ در نجف
سنگ در نجف، یک نوع کوارتز شفاف است که معمولاً از حوالی منطقه وادی‌السلام در شهر نجف عراق استخراج می‌شود. شاید نام آن را کمتر شنیده باشیم، ولی در میان دوست‌داران جواهرات، جایگاه خاص دارد. سطح شفاف و نزدیک به سفیدی، این سنگ را در گروه کوارتزهای زیبایی قرار می‌دهد که گاه تراش گنبدی یا اشکی به خود می‌گیرد و در انگشتر یا گردنبند نقره جای می‌گیرد.
برخی افراد می گویند که سنگ در نجف از خاک منطقه‌ای بیرون کشیده می‌شود که آرامگاه کسانی است که در فرهنگ اسلامی ارزش معنوی بزرگی داشته‌اند. ازاین‌رو، شماری از باورمندان بر این عقیده‌اند که در نجف نشانی از پاکی و معنویت دارد. این جنبه فرهنگی، باعث شده افرادی که به یادگارهای مقدس علاقه‌مندند، از در نجف در زیور خود بهره ببرند.
از نظر سختی و مقاومت، در نجف به عنوان کوارتز، استحکام متوسطی دارد. توصیه شده که این سنگ را از خراش یا ضربه تند دور نگه داریم. اگرچه در برابر شوینده های بدون گاز مقاوم است، اما مواد شیمیایی قوی می‌توانند جلا و شفافیتش را کاهش دهند. همچنین قرار دادن طولانی در زیر نور خورشید یا گرمای بالا، امکان دارد رنگ آن را اندکی تغییر دهد و کدر کند.
ایجاد حس آرامش، از باورهایی است که درباره در نجف نقل می‌شود. برخی هم عقیده دارند انرژی منفی فرد با داشتن این سنگ، کم می‌شود.
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم درباره این سنگ عبارتند از:
| سنگ در نجف | توضیحات |
| ویژگی‌ها و خاستگاه | نوعی کوارتز شفاف از منطقه وادی‌السلام نجف عراق؛ سطح شفاف و نزدیک به سفید. |
| باورها و نمادها | نماد پاکی و معنویت؛ کاهش انرژی منفی و ایجاد حس آرامش . |
| کاربرد در جواهرات | استفاده در انگشتر و گردنبند نقره با تراش گنبدی یا اشکی. |
| مراقبت و نگهداری | دوری از خراش، ضربه محکم، مواد شیمیایی قوی و نور خورشید طولانی‌مدت. |
6. شرف الشمس اصل
شرف الشمس به باور خیلی‌ها، نه فقط یک سنگ، بلکه عبارتی حک شده است. در بیشتر موارد، از عقیق زردرنگ استفاده می‌کنند و روی بخش پشتی آن، عبارات و حروفی ویژه را حک می‌کنند که به شرف الشمس مشهور شده است. گفته شده این عبارت، دارای نیایش و اسامی خاصی است که برخی به روز نوزدهم فروردین مرتبط می‌دانند.
محصول ویژه: خرید انگشتر شرف الشمس اصل
عقیده‌های قدیمی می‌گویند این حکاکی، دورکننده سختی‌ها و افزاینده برکت در زندگی خواهد بود. قدیمی‌ترها هر سال در روز تعیین شده، این نوشته را روی عقیق می‌کشیدند تا از بلایا و دغدغه‌ها در طول سال در امان بمانند. کسانی که به آثار معنوی باور دارند، معتقدند انگشتر شرف الشمس فواید فراوانی برای دارنده‌اش دارد.
در ساخت انگشتر نقره شرف الشمس، معمولاً ابتدا سنگ عقیق زرد با اندازه مناسب برش می‌دهند، سپس با دستگاه ظریف حکاکی، حروف را در سطح زیرین سنگ می‌نویسند. در ادامه سنگ را روی رکاب قرار می‌دهند. روشن است که همه این بخش‌ها نیازمند دقت و هنر است. اشتباه در رسم خطوط می‌تواند ارزش کار را کم کند.
نگهداری سنگ شرف الشمس فرقی با عقیق ندارد، اما چون روی آن نوشته اش بسیار ظریف است و شاید اگر ضربه‌ای محکم به آن وارد شود، موجب پاک شدن خطوط گردد.
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم درباره این سنگ به شرح زیر است:
| شرف شمس اصل | توضیحات |
| ویژگی‌ها و خاستگاه | عقیق زردرنگ با عبارات و حروف حک شده به نام شرف الشمس. |
| باورها و نمادها | دورکننده سختی‌ها، افزاینده برکت و محافظت در برابر بلایا. |
| کاربرد در جواهرات | استفاده در انگشتر نقره با حکاکی دقیق و ظریف روی عقیق زرد. |
| مراقبت و نگهداری | دوری از ضربه محکم برای جلوگیری از پاک شدن خطوط حکاکی. |
7. سنگ حدید اصل
سنگ حدید یا همان هماتیت، اغلب به رنگ خاکستری مایل به سیاه دیده می‌شود و ظاهری فلزی دارد. این سنگ ساختار کانی اکسید آهن را دارد و در مراحل پرداخت، جلایی جذاب پیدا می‌کند. در برخی ترکیب‌های خاص، باعث به‌وجود آمدن اثری آیینه‌مانند روی سطحش می‌شوند.
بحث‌های فرهنگی درباره حدید، از زمان‌های دور در متون کهن آمده است. برخی آن را نمادی از قدرت درونی می‌دانستند، عده‌ای هم بر این باور بودند که موجب استواری روحی و پایداری در برابر سختی‌های زندگی می‌شود. اشارات مختلفی در نوشته‌ها یافت می‌شود که او را دفع‌کننده امواج منفی اعلام می‌کنند. درست یا نادرست بودن این باورها مشخص نیست. موضوع مهم این است که افراد بسیاری به دلیل این عقاید، از انگشتر حدید بهره می‌برند.
از نظر ساختاری، سنگ حدید سختی نسبتاً خوبی دارد، گرچه شکنندگی‌اش هم کم نیست. در روند ساخت انگشتر، اغلب تراش دامله یا تراش‌های تخت را برای این سنگ به کار می‌برند و سپس در رکاب نقره سنگین، جای می‌دهند. رنگ تیره سنگ در ترکیب با نقره، تضادی دیدنی شکل می‌دهد که باب سلیقه زیاد از افراد است.
هنگام شستشوی جواهر حدید، بهتر است از حرارت شدید و مواد شیمیایی قوی دوری کرد. درجه حرارت بالا یا صابون‌ها و پاک کننده‌های اسیدی باعث کوچکتر شدن سطح صیقل‌خورده یا ایجاد لکه‌های ناخوشایند می‌شود. بهتر است حدید را با یک دستمال نرم پاک کرد و از فرو بردن طولانی در آب پرهیز نمود.
محصول مرتبط: انگشتر حدید صینی هفت جلاله مردانه
خلاصه‌ای از ویژگی‌ها و نکات مهم سنگ حدید در جدول زیر آورده شده است:
| سنگ حدید | توضیحات |
| ویژگی‌ها و ظاهر | سنگ خاکستری مایل به سیاه با ظاهری فلزی و جلای آیینه‌مانند. |
| باورها و نمادها | نماد قدرت درونی، استواری روحی و دفع امواج منفی. |
| کاربرد در جواهرات | استفاده در انگشترهای نقره با تراش دامله یا تخت؛ ترکیب رنگ تیره با نقره. |
| مراقبت و نگهداری | دوری از حرارت شدید و مواد شیمیایی قوی؛ پاک کردن با دستمال نرم. |
کلام آخر
انواع سنگ‌های نام برده، جلوه‌های گوناگونی از زیبایی و باورهای فرهنگی را در زیورآلات نقره‌ای ایجاد می‌کنند. زمرد نماد شادی زندگی، یاقوت مبین شور درونی، فیروزه مایه آرامش، عقیق مظهر پشتکار، در نجف جلوه پاکی، شرف‌الشمس حکاکی معنوی بر عقیق زرد و حدید نماد قدرت درونی است.
گرچه ارزش علمی این باورها ثابت نیست،اما ترکیب رنگ‌ها و مراقبت صحیح، جذابیت و ماندگاری این گوهرها را تضمین می‌کند.برای آشنایی بیشتر با این گوهرها و نمونه‌های ظریف جواهرات نقره، می‌توانید به جواهر رضوی مراجعه کنید.
